İşçi kendi rızasıyla istifa ettiği takdirde kıdem tazminatına hak kazanması söz konusu olmaz. İşverenler bu durumu bildiği için kimi zaman işçilerini istifaya zorlar. Ancak kanunda sayılan belli hallerin gerçekleşmesi durumunda işçi iş sözleşmesini kendi sonlandırsa bile kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
Bu hallere işçinin haklı sebeple feshi denmektedir ve İş Kanunu 24. Maddede düzenlenmektedir.
İş sözleşmesi belirli ya da belirsiz süreli olsun, taraflardan biri her zaman kanunda öngörülen haklı sebeplere dayanarak sözleşmeyi derhal feshedebilir.
Burada belirtilen “derhal” kelimesine dikkat etmek gerekir.
Normal şartlarda bir iş sözleşmesini sonlandırmak için gerek işçinin, gerekse işverenin ihbar sürelerine uyması gerekir.
İş Kanunu m. 17/2'ye göre ihbar süresi;
* İşi 6 aydan az sürmüş olan işçi için 2 hafta (14 gün),
* İşi 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş olan işçi için 4 hafta (28 gün),
* İşi 1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş olan işçi için 6 hafta (42 gün),
* İşi 3 yıldan fazla sürmüş olan işçi için 8 hafta (56 gün)
Haklı sebeple derhal fesih durumunda bu sürelere uyma zorunluluğu bulunmamaktadır.
İş Kanunu Madde 24’e bakacak olursak işçinin iş akdini derhal ve kıdem tazminatına hak kazanmak suretiyle feshedebileceği durumları görmekteyiz. Madde 24 kapsamındaki olgu veya durumların en az birinin ortaya çıkması durumunda işçi ihbar süresi ve ihbar tazminatı söz konusu olmadan, kıdem tazminatını almayı hak ederek derhal iş sözleşmesini feshedebilir.
Kanun işçinin haklı sebeple fesih şartlarını 3 ana başlık altında toplamıştır. Bunlar sağlık sebepleri, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri ile zorlayıcı sebeplerdir.
MADDE 24: “Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:
Sağlık sebepleri:
a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa,
b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi, bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnat veya ithamlarda bulunursa.
d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.
Zorlayıcı sebepler:
“İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.”
24.madde dışında da kanunda özel olarak düzenlenen kıdem tazminatına hak kazanma halleri mevcuttur. Bunlar;
1- Kadın işçi evlenme tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde istifa ederse kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
2- Sigortalılık ve prim gün şartını sağlayan işçi yaş şartını sağlamasa bile işinden ayrılırken kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
3- Askere giden işçi, askerlik sebebiyle işi bırakırsa kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
Yine kanunda açıkça düzenlenmemesine rağmen işçiye MOBBİNG(psikolojik şiddet) uygulanması durumunda da işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Mobbingin varlığı feshi haklı kılmaktadır. Yani işçi kıdem tazminatını hak ederek işyerinden ayrılabilir.
SGK PRİMLERİNİN EKSİK YATIRILMASI
Uygulamada çok sık karşılaşılan durumlardan biridir. Daha yüksek ücret alan işçinin ücreti genellikle SGK’ya asgari ücretten bildirilir. Bu sayede işveren daha az prim öder.
Gerçek ücret üzerinden yatırılmayan SGK primleri işçiye haklı sebeple fesih hakkı verir. İşçi bu sebeple iş sözleşmesini feshedip kıdem tazminatına hak kazanabilir.
Aynı durum işçiden habersiz giriş-çıkış işlemi yapılması durumunda da geçerlidir. İşçi sözleşmesini feshedip kıdem tazminatına hak kazacaktır.
Haftaya aynı günde, Nöbetçi Gazete’de
Esen kalın…
Yorumlar
Kalan Karakter: