Miras hukukunda önemli unsurlardan biri de vasiyetnamelerdir. Mirasçılar bazen vasiyetnamelerden haberdar iken bazen ise büyük sürprizler yaşayabilmektedir.
Vasiyet tek taraflı bir ölüme bağlı tasarruf türüdür. Mirasbırakanın ölümünden sonra hüküm doğurmaktadır. Vasiyet yapılabilmesi için vasiyette bulunan kişinin ayırt etme gücüne sahip ve 15 yaşını doldurmuş olması gerekir.
Vasiyetname üç şekilde düzenlenebilir.
-Resmi vasiyetname
-El yazılı vasiyetname
-Sözlü vasiyetname
Resmi vasiyetname, resmi memur önünde iki tanıkla beraber düzenlenir. Resmi memur; noter, sulh hakimi veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir.
Mirasbırakan ölümünden sonra yerine getirilmesini istediği taleplerini resmi memura bildirmektedir. Bunun üzerine resmi memur vasiyetname düzenler. Mirasbırakan vasiyetnameyi okur ve imzalar. Akabinde resmi memur vasiyetnameyi tarihlendirip imzalar. Son olarak tanıkların da imzalamasıyla resmi vasiyetname tamamlanmış olur. Resmi vasiyetnameyi düzenleyen memur, vasiyetnamenin aslını saklamakla yükümlüdür.
TMK. md.536 maddesi uyarınca;
-Fiil ehliyeti olmayanlar
-Okur-yazar olmayanlar
-Mirasbırakanın eşi
-Kamu hizmetinden yasaklı olanlar
-Mirasbırakanın üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri resmi vasiyetnamede tanık veya resmi memur olamazlar.
El yazılı vasiyetname; El yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar mirasbırakanın el yazısıyla yazılmış ve imzalanmış olması zorunludur.
Örneğin, vasiyetnameyi başkasının yazıp imzayı mirasbırakanın atması ya da vasiyetnamenin bilgisayarda yazılıp çıktısının imzalanması durumlarında vasiyetname geçerli olmayacaktır. Yine aynı şekilde tarih içermeyen vasiyetnamede geçersiz olacaktır.
El yazılı vasiyetname, saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hâkimine veya yetkili memura bırakılabilir.
Sözlü vasiyetname bir istisna halidir. Yani mirasbırakan diğer vasiyet şekillerini yapamadığı durumlarda sözlü vasiyetname yoluna başvurabilecektir.
Mirasbırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir.
Bunun için mirasbırakan, son arzularını iki tanığa anlatır ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler.
Resmî vasiyetname düzenlenmesinde okur yazar olma koşulu dışında, tanıklara ilişkin yasaklar, sözlü vasiyetteki tanıklar için de geçerlidir.
Mirasbırakan tarafından görevlendirilen tanıklardan biri, kendilerine beyan edilen son arzuları, yer, yıl, ay ve günü de belirterek hemen yazar, bu belgeyi imzalar ve diğer tanığa imzalatır. Yazılan belgeyi ikisi birlikte vakit geçirmeksizin bir sulh veya asliye mahkemesine verirler ve mirasbırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini, onun son arzularını olağanüstü durum içinde kendilerine anlattığını hâkime beyan ederler.
Okuryazar olmayanlar sözlü vasiyetnamede tanık olabilirler. Bu durumda Tanıklar, daha önce bir belge düzenlemek yerine, vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurup yukarıdaki hususları beyan ederek mirasbırakanın son arzularını bir tutanağa geçirtebilirler.
Sözlü vasiyet yoluna başvuran kimse askerlik hizmetinde bulunuyorsa, teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay; Ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında bulunuyorsa, o aracın sorumlu yöneticisi; sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse, sağlık kurumunun en yetkili yöneticisi hâkim yerine geçer.
Anlaşılacağı üzere Türk Hukuku’nda resmi ve el yazıyla düzenlenen vasiyetname esastır. Sözlü vasiyetname ise olağanüstü bir halin varlığı durumunda gündeme gelmektedir. Bu sebeple mirasbırakan için sonradan diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyet hükümden düşer.
Vasiyetname tek taraflı bir irade beyanı olması ve sadece vasiyette bulunanın tasarrufunda olması sebebiyle vasiyette bulunan kişi istediği zaman vasiyetinden dönebilir. Kanunumuz iki şekilde vasiyetten dönmeyi düzenlemiştir.
1-Mirasbırakan, vasiyetname için kanunda öngörülen şekillerden birine uymak suretiyle yeni bir vasiyetname yaparak önceki vasiyetnameden her zaman dönebilir. Vasiyetnamenin tamamından veya bir kısmından dönülebilir.
2-Mirasbırakan, yok etmek suretiyle de vasiyetnameden dönebilir. Kaza sonucunda veya üçüncü kişinin kusuruyla yok olan ve içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetname hükümsüz kalır.
Haftaya aynı günde, Nöbetçi Gazete’de,
Esen kalın…
Yorumlar
Kalan Karakter: