Mirasbırakan yasal mirasçılarına sağlığında da bazı kazandırmalar yapmış olabilir. Örneğin vefat eden baba ölmeden önce oğluna bir ev kızına ise araba vermiş olabilir. Bu sebeple mirasbırakandan bu tür kazandırmalar edinmiş olan mirasçılarla diğer mirasçılar arasında bir eşitsizlik söz konusu olacaktır.
Böyle bir durum meydana geldiğinde kanunun düzenlediği “denkleştirme” ile bu eşitsizlik giderilmeye çalışılacaktır.
Denkleştime, mirasbırakanın sağlığında bazı yasal mirasçılarına yaptığı karşılıksız kazandırmaların terekeye geri dönmesini öngörür. Mirasbırakanın yaşarken yapmış olduğu bağışlamalar özellikle altsoy mirasçıları arasında eşitsizliğe sebep olmaktadır. Payları ihlal edilen altsoylar denkleştirme davası yoluyla eşitliği sağlayabilirler.
Örneğin;
2 kızı ve 1 oğlu olan bir anne ölmeden önce kızlarından birine 350.000 TL, oğluna ise değeri 1 milyon TL olan bir daire bağışlamıştır. Anne 750.000 TL net tereke bırakarak ölmüştür. Öldüğünde bıraktığı tereke 750.000 TL olduğu için bu tereke 3 yasal mirasçısı arasında eşit şekilde bölünür ve her mirasçıya 250.000 TL düşer. Ancak kızlarından biri ve oğlu mirasbırakan tarafından karşılıksız kazandırmadan faydalanmıştır. Bu durumda karşılıksız kazandırmadan faydalanmayan diğer kardeş sadece 250.000 TL miras almış olacak ve ortaya eşitliği bozan hakkaniyetsiz bir durum çıkacaktır.
Bu durumda miras hakkının zedelendiğini düşünen alt soy denkleştirme talep edecektir.
Denkleştirme hesabı yapılırken bütün karşılıksız kazandırmalar terekeye eklenip hesap yapılacaktır. Şöyle ki;
Net tereke olan 750.000 TL’ye kızlardan birine yapılan 350.000 TL ve oğula verilen dairenin değeri olan 1.000.000 TL de eklenecektir. Bu sayede tereke 2.100.000 TL olacaktır. Paylaşım 2.100.000 TL üzerinden yapılacaktır. Her mirasçıya 700.000 TL miras payı düşecektir. Bu durumda karşılıksız kazandırma ile 1.000.000 TL değerinde dairenin sahibi olan erkek kardeşin diğer mirasçılara 300.000 TL ödeme yapması gerekecektir.
Denkleştirme talebi hak düşürücü süreye tabi tutulmamıştır. Ancak denkleştirme talebi mirasın paylaşılması ile ilgili olduğundan, mirasın paylaşımı bittikten sonra denkleştirme talebinde bulunulamaz. Mirasta denkleştirme talebi ancak paylaşma aşamasında ileri sürülebilir. Denkleştirme hakkı mirasın açılmasıyla doğar ancak ileri sürülmesi mirasın paylaştırılması aşamasında yapılacaktır.
Denkleştirmeden sadece yasal mirasçılar faydalanabilir. Söz konusu yasal mirasçıların saklı pay sahibi olması gerekmez.
Atanmış mirasçılara yapılan sağlararası kazandırmalar kural olarak denkleştirmeye tabi değildir. Örneğin A kişisi çok sevdiği arkadaşı B’ye ölmeden önce bir araba hediye etmesi durumunda B kişisi yasal mirasçı olmadığından ona karşı denkleştirme talebinde bulunulamaz. Böyle bir durumda saklı payı ihlal edilen mirasçı tenkis davası açabilir. Tenkis davasını da bir başka yazımızda inceleyeceğiz.
Denkleştirme sadece yasal mirasçılar arasındaki kazandırmaları konu alır. Yani mirasbırakanın eşi, evlatları, annesi, babası vb. gibi doğrudan mirasçı olan kişiler arasındaki haksızlıkları gidermeye yönelik olacaktır. Yukarıda verdiğimiz örnek gibi kardeşler arasında bu durum çokça yaşanmaktadır.
Mirasbırakanın söz konusu bağışlamayı ne zaman yaptığı önemli değildir. Ölümünden çok uzun süre süre yapmış olabileceği gibi çok kısa süre önce de yapmış olabilir.
Yapılan her türlü karşılıksız kazandırma denkleştirmeye tabi midir?
Bu konuda altsoy(çocuk,torun) mirasçıları ile diğer yasal mirasçılar(anne,baba,kardeş) arasında farklar bulunmaktadır.
Altsoya yapılan denkleştirmeye tabi kazandırmalar
-alışılmış ölçüleri aşan çeyiz
-kuruluş sermayesi
-bir malvarlığını devretmek
-borçtan kurtarmak
-olağan sınırları aşan eğitim ve öğretim giderleri
Mirasbırakan bu kazandırmaların miras payına mahsuben yapılmadığını beyan etmemişse bu kazandırmalar denkleştirmeye tabi olacaktır. Örneğin mirasbırakanın bu konuyla ilgili susması, hiç yorum yapmaması gibi durumlarda, yapılan karşılıksız kazandırmalar denkleştirmeye tabi olacaktır.
Altsoy dışındaki yasal mirasçılara yapılan karşılıksız kazandırmalar
Altsoy dışındaki yasal mirasçılar her türlü karşılıksız kazandırmayı terekeye vermekle yükümlüdür. Mirasbırakan bu kazandırmaların mirasçının miras payına mahsuben yapıldığını, yani denkleştirmeye tabi olduğunu açıkça belirtmemişse, denkleştirmeye tabi olmaz.
Denkleştirme öngörülmemişse bu kazandırmalarla ilgili tenkis davası açılabilir.
Görüleceği üzere altsoy ile altsoy dışındaki mirasçılara yöneltilebilecek denkleştirme talepleri noktasında mirasbırakanın beyanı ile ilgili ince bir ayrıntı vardır.
Yorumlar
Kalan Karakter: