İş sözleşmelerinde fesih hakkının kullanılması

Belirli süreli iş sözleşmeleri sürenin dolmasıyla beraber kendiliğinden sona ermektedir. Belirsiz süreli iş sözleşmeleri ise çoğunlukla fesih yoluyla sona ermektedir. İş Kanunu tarafların fesih sebebiyle uğrayabilecekleri zararları en aza indirmek için fesih yapılmasını belirli sürelere bağlamıştır. Bu sürelere fesih bildirim süreleri denmektedir.

Bildirim süreleri hem işçi hem de işveren tarafından yapılan fesihlerde uygulanmaktadır. Yani işçi de işveren de bu sürelere uymak ve bildirim süreleri içerisinde iş ilgili üzerine düşen vazifeleri yapmak mecburiyetindedir. Zira iş sözleşmesi bildirim süresinin sonuna kadar devam etmektedir.

İşveren, işçiyi bildirim sürelerinde çalıştırmak istemezse, bu sürelere ilişkin ücreti peşin ödeyerek sözleşmeyi derhal sona erdirebilir.

Söz konusu hak sadece işverene verilmiştir. İşçinin bildirim sürelerini derhal sonlandırma gibi bir hakkı bulunmamaktadır.

İşveren iş sözleşmesini feshedeceğini işçiye bildirdikten sonra iş sözleşmesi bildirim süresinin sonunda sona ermiş sayılır. Bu süre zarfında işveren işçiye yeni iş araması için iş saatleri içinde ve ücretinden herhangi bir kesinti yapmadan izin vermek zorundadır.

İş arama izni günlük 2 saatten az olamaz. İşçinin talebi doğrultusunda iş arama izni birleştirilerek toplu kullanılabilir. İş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi bu durumu işverenine bildirmelidir. Ayrıca iş arama izninin toplu kullanılması işin bırakılacağı günden önceki günlere rast getirilmelidir.

İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o sürelere ilişkin ücreti işçiye %100 zamlı şekilde ödeyecektir.

İş Kanunu madde 17 fesih bildirim sürelerini düzenlemiştir.

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.

Fesih bildirim sürelerine uymayan işçi veya işveren ihbar tazminatı ödemek zorundadır.

İş güvencesi kapsamında olan işçilerin iş sözleşmelerinin sona erdirilmesinde işveren geçerli sebep göstermek zorundadır. İş güvencesi kapsamında olmayan işçiler için işverenin herhangi bir geçerli sebep göstermesi zorunlu değildir.

İş güvencesi kapsamı nedir?

-İşçi ve işveren arasında belirsiz süreli bir sözleşme bulunmalıdır,

-İşyeri 30 veya daha fazla işçi çalıştırılan bir işyeri olmalıdır,

-İşçinin en az 6 ay kıdemi olmalıdır olmalıdır,

-İşçinin, işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekillerinden olmaması gerekir.

İş güvencesi kapsamında olan işçiler fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılmaması durumunda da 2 hafta içinde işe iade davası açılması gerekir.

Feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi 1 ay içinde işe başlatmak zorundadır. İşveren, başvurusu üzerine işçiyi 1 ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücret tutarında iş güvencesi tazminatı ödemekle yükümlü olur.

İş güvencesi kapsamın dışında olan işçiler için geçerli sebep gösterme zorunluluğunun olmaması bu hakkın kötüye kullanılmasına izin verildiği sonucunu da doğurmamaktadır. İş sözleşmesinin işverence sona erdirilmesi hakkını işveren kötü niyetli olarak kullanırsa bildirim süresinin 3 katı kadar kötü niyet tazminatı ödeyecektir.