Haciz kavramı, ödeme emrinin kesinleşmesiyle alacaklının talebi üzerine, borçlunun mallarından borca yetecek miktarda olanına, alacak ve haklarına icra dairesi tarafından el konulmasıdır.
Amaç borcunu ödemeyen borçlunun mallarının paraya çevrilerek alacaklının alacağına kavuşmasıdır.
Hacizli malların doğrudan alacaklıya devri mümkün değildir.
Haciz ödeme emrinin tebliğinden itibaren 1 yıl içinde talep edilmez ise dosya işlemden kaldırılır. Ancak itirazın iptali davası veya itirazın kaldırılması talebi devam ederken ya da taraflar arasında bir anlaşma varsa bu süre işlemez.
İcra müdürünün borçlunun mallarını haczederken belirli bir sıraya uyarak haciz işlemini gerçekleştirmesi gerekir. Hacizde tertip ilkesi olarak adlandırılan bu ilke, ölçülülük ilkesinin icra hukukuna yansıma şeklidir. Bu ilke uyarınca icra müdürü;
Borçluya en az zarar verecek ve satılması da kolay olan mallardan hacze başlamalıdır. Ayrıca öncelikle borçlunun çekişmesiz malları, yani üzerinde üçüncü kişiler tarafından hak iddia edilemeyen mallar üzerinde haciz uygulamalıdır. İcra müdürü mümkün olduğu kadar, alacaklının yanında borçlunun da haklarını korumakla yükümlüdür. Hacizde tertip ilkesine uyulmazsa 7 gün içinde icra mahkemesine şikayet yoluyla başvurulabilir.
TAMAMI HACZEDİLEMEYEN MAL VE HAKLAR
İcra ve İflas Kanunu 82. Maddeye göre haczedilemeyen mal ve haklar şunlardır;
1) Devlet malları haczedilemez
2) Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya haczedilemez. Örneğin, bir terzinin dikiş makinesi haczedilemeyecektir.
3) Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu eşya ve aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri haczedilemez. Bu madde kapsamında örneğin; aile bireyleri için gerekli olan yatak, koltuk takımı, buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, fırın, halı gibi eşyalar haczedilemez.
4) Borçlu çiftçi ise çift arazisi, çift hayvanları, tarımda kullanılan nakil vasıtaları ve teferruatı. Borçlu bir sanat veya meslek sahibi ise sanat veya mesleği için gerekli olan aletleri ve kitapları haczedilemez.
5) Borçlu ile ailesinin idaresi için gerekli ise, borçlunun seçeceği süt veren mandası veya ineği veya 3 keçi veya koyunu ile bunların 3 aylık yem ve yataklığı haczedilemez.
6) Borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecek ve yakacağı ve borçlu çiftçi ise ayrıca gelecek mahsul için gerekli olan tohumluğu haczedilemez.
7) Borçlu bağ, bahçe veya meyve veya sebze yetiştiricisi ise kendisinin veya ailesinin geçinmeleri için zorunlu olan bağ, bahçe ve bu sanat için gerekli olan alet ve edevat haczedilemez.
8) Haczolunmamak üzere kurulmuş olan ömür boyu gelirler haczedilemez.
9) Memleketin ordu ve kolluk (zabıta) hizmetlerinden malul olanlara bağlanan emekli maaşları ile bu hizmetlerden birinin ifası nedeniyle ailelerine bağlanan maaşlar ve ordunun hava, denizaltı mensuplarına verilen uçuş ve dalış tazminat ve ikramiyeleri haczedilemez.
10) Bir yardımlaşma sandığı veya derneği tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi durumlarda bağlanan maaşlar haczedilemez. Örneğin; Kızılay’ın yaptığı yardımlar haczedilemez.
11) Vücut veya sağlık üzerine verilen zararlar için tazminat olarak zarar görenin kendisine veya ailesine toptan ya da irat şeklinde verilen veya verilmesi gereken paralar haczedilemez. Örneğin; bir haksız fiil sonucu elde edilen tazminat bu kapsamda değerlendirilecektir.
12) Borçlunun haline münasip evi haczedilemez. Haline münasip ev kavramı, borçlunun yaşamını sürdürmesi, barınma ihtiyacını karşılaması için ihtiyaç duyduğu yeri ifade eder. Bu ev aile konutu da olabilir. Bu durumda sadece borçlunun değil, ailesinin de ekonomik koşullarına uygun bir konutu ifade eder.
Haline münasip evin haczedilemeyeceğiyle ilgili Yargıtay kararları incelendiğinde;
İcra müdürünün haciz sırasında borçlu tarafından yapılmış olan haline münasip ev konusundaki itiraza ilişkin takdir yetkisi yoktur. Yani İcra müdürü haciz işlemini gerçekleştirecektir. Yapılan haciz işleminden sonra borçlu icra mahkemesine şikayette bulunacak ve yapılacak keşif ve bilirkişi incelemelerinden sonra söz konusu evin borçlunun barınma ihtiyacını gidermesi için asgari unsurlara sahip olup olmadığı karara bağlanacaktır.
13) Öğrenci bursları
ÖZEL KANUNLAR UYARINCA TAMAMI HACZEDİLEMEYEN MAL VE HAKLAR
1) Telekomünikasyon hizmetleri ile ilgili abone ve kullanıcılara tesis edilmiş numara ve hatlara ait intifa ve kullanım hakları haczedilemez.
2) Sosyal güvenlik kurumunca bağlanmış olan emekli maaşları haczedilemez. Emekli maaşına hacizle ilgili 3 tane istisna vardır. Nafaka borçları, vergi borçları ve emekli borçlunun muvafakati durumlarında maaş haczi uygulanacaktır.
3) Sendika malları haczedilemez
4) Vatani hizmet tertibinden bağlanan aylıklar haczedilemez.
5) Yola çıkmaya hazır bir gemi haczedilemez.
KISMEN HACZEDİLEMEYEN MAL VE HAKLAR
1) İntifa hakkı ve hasılatları
2) İlama bağlı olmayan nafakalar. Tedbir nafakası bu kapsama girer. Nafaka ilama bağlıysa tamamı haczedilemez. Örneğin; yoksulluk, yardım ve iştirak nafakasının tamamı haczedilemez.
3) Maaş ve ücretler
İcra iflas kanununa göre maaşların kural olarak en az ¼’ü haczedilebilir. Ancak İş Kanunu’nda işçi maaşlarının en çok ¼’ü haczedilebilir. ¼ ‘ün üzerinde bir tutar haczedilebilmesi için borçlunun rızası gerekecektir. Maaş hacziyle ilgili haczolunabileceğine dair önceden yapılan anlaşmalar muteber değildir.
Haftaya aynı günde, Nöbetçi Gazete’de,
Yine özel bir konuyla görüşmek üzere…
Yorumlar
Kalan Karakter: