Milli Eğitim Bakanlığının Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ni biliyorsunuz.
Model, “Öğretim Programlarının Temel Yaklaşımı”, “Öğrenci Profili: Yetkin ve Erdemli İnsan”, “Beceriler”, “Bütüncül Eğitim Yaklaşımı” gibi alt başlıkları var.
Bu alt başlıklardan biri de “Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi”.
Bakanlık, bu alt başlıkta Model’in temel hedefini “….eylemlerden değerlere, değerlerden erdemli insana, erdemli insandan ise nihai hedef olan ‘Huzurlu Aile ve Toplum’ ile ‘Yaşanabilir Çevrede Huzurlu İnsan’a ulaşmak….” olarak açıklıyor.
Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi şu alt başlıklardan oluşuyor:
Adalet, Aile Bütünlüğü, Çalışkanlık, Dostluk, Duyarlılık, Dürüstlük, Estetik, Mahremiyet, Merhamet, Mütevazılık, Özgürlük, Sabır, Sağlıklı Yaşam, Saygı, Sevgi, Sorumluluk, Tasarruf, Temizlik, Vatanseverlik, Yardımseverlik.
(Okuma kolaylığı sağlaması için Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi’nden yazının devamında EDEÇ kısaltması ile söz edeceğim.)
Kâğıt üstünde çok iyi görünen ve kulağa hoş gelen kavramların alt alta sıralandığı EDEÇ gelecek nesiller ve ülke adına bir an için umutlandırıyor.
Sıra bu teorileri uygulama ile örtüştürmeye geldiğinde ise umut yerini soru işaretlerine bırakıyor.
Adalet, örneğin.
Bakanlık EDEÇ’te “D1.Adalet” alt başlığını “Hak ve özgürlükleri, eşitliği, etik davranmayı, hakkaniyeti, ön yargısızlığı, ölçülülüğü ve liyakati kapsar.” diye açıklamış.
Sırayla bakalım.
“D1.1.Hak ve özgürlüklerini bilmek ve korumak.
D1.1.1. Her insanın yaşama, eğitim alma, sağlık hizmeti alma hakkı; din ve vicdan hürriyeti gibi temel hak ve özgürlüklere sahip olduğunu kabul eder.”
Çocuk okulda bunu öğrenecek.
Akşam eve gidecek.
Annesi ile babasının konuşmasına tanık olacak. Annesi, ciddi hastalığı için aylardır alamadığı randevuyu o gün de alamadığını söylerken babasının, “Ne yapalım Hanım, özel hastaneye gücümüzün yetmediğini sen de biliyorsun, biraz daha sık dişini” dediğini duyacak.
“Demek ki” diyecek çocuk, “Her insanın sağlık hizmeti alma hakkı yok.”
Devam edelim.
“D1.1.2. Hakkını aramanın meşru yollarını bilir.
D1.1.3. Ailede, okulda, toplumda hak ve özgürlükleri ile ilgili sorunlara çözüm arar.”
Çocuk, tek göz odalı evde bir yandan ders çalışırken bir yandan televizyonda başlayan haberlere kulak kabartacak.
İşten atıldıkları için eylem yapan işçilerin, çalıştıkları maden satıldığı için Ankara’ya yürüyen madencilerin polis müdahalesi ile karşılaştıklarını dinleyecek.
“Demek ki” diyecek, “hak aramak kötü bir şey.”
Yine dersine dönecek.
“D1.1.5. Hak ve özgürlüklerinden yararlanırken diğer insanların haklarını da savunur.”
Ağabeyinin, “Baba, depremzedeler için sosyal medyada paylaşım yapan arkadaşımı gözaltına almışlar,” dediğini duyacak.
“Demek ki” diyecek, “başkalarının hakkını savunmak daha da kötü bir şey.”
Derste öğrendiklerini tekrara devam.
“D1.2. Hakkaniyetli davranmak.
D1.2.2. Hakkı olmayanı verilse dahi almaz.”
Televizyonda haber saati de devam ediyor.
“Falanca kurumun başkanına lüks araç tahsis edildi.”
“Demek ki” diyecek “bir yere başkan olursan hakkın olmasa da her şeyi alabilirsin. Mesela sınıf başkanı olsam kantinden istediğim her şeyi alabilirim.”
Yüzünde bir memnuniyet gülümsemesiyle çalışmaya devam.
“D1.4. Liyakate önem vermek
D1.4.1. Yeterliğe göre yapılan tercihlerin adil olduğunu fark eder.”
Arkadaşıyla telefonda konuşan ablasının telefonu kapattıktan sonra ailesine anlattıklarını duyacak.
Öğretmen olmak için mülakata giren arkadaşı çok yüksek puan aldığı hâlde daha düşük puan alan bir başkası onun yerine atanmış.
“Demek ki” diyecek çocuk “yeterlilik bir işe yerleşmek için her zaman yeterli olmuyor.”
Ders çalışmayı bitirip uyuyacakken annesinin babasıyla fısıldayarak konuştuğunu duyacak:
“Çocuğa kahvaltıda yedirecek yumurta yok, süt yok. Sağlıklı besleyemiyorum evladımı.”
Babasının derin bir of çekip sustuğuna tanık olacak.
“D13.Sağlıklı Yaşam
Yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenmeyi; sosyal ve sportif etkinliklere katılmayı, bağımlılıktan kaçınmayı, bağımlılıkla mücadele etmeyi ve insan sağlığını önemsemeyi kapsar.
D13.1. Yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenmek.”
“Demek ki” diyecek çocuk, gözleri nemli yorganı başına çekerken “ailem beni sağlıklı besleyemiyor.”
“D16.Sorumluluk
Kendisine ve çevresine karşı görevlerini tam ve zamanında yerine getirmeyi; duygu, düşünce ve eylemlerinin sonucunu kabul etmeyi kapsar
D16.3. Görev bilincine sahip olmak
D16.3.1. Görevlerini zamanında ve eksiksiz yerine getirir.”
Sabah uyanıp okula gidecek, aklında akşam haberlerde duyduklarının etkisiyle okul binasının önünde durup bakacak. Ne diyordu haberlerde:
“Otel yangınında çok sayıda kayıp var. Yangın merdiveni yoktu.”
Okulun yangın merdiveni var mı? Yok.
“Demek ki” diyecek “Yangın merdiveni çok da gerekli değil. Gerekli olsa önce okula konulurdu.”
…
İşte böyle Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ve ona uymayan gerçekler.
Bu çocuk okulda öğrendikleriyle örtüşmeyen gündelik yaşamın sıkıntıları arasında bocalamayıp ne yapsın?
En iyisi sabır!
Ne diyor EDEÇ?
“D12.Sabır
Olumlu bakış açısına olmayı, zor ve kötü durumlara karşı dayanmayı, istikrarlı davranmayı, süreci yönetmeyi, sorumlulukları yerine getirmeyi; duygu, düşünce ve eylemleri kontrol etmeyi kapsar.
D12.1.5. Yaşadığı zorlukları, öğrenme için fırsat olarak görür.”
Bunu okuyan çocuk ne diyecek?
“Hayat ben öğreneyim diye bu kadar zor galiba. Başka ülkelerdeki çocuklar da böyle öğreniyor demek ki.”
